2013 is een jubileumjaar: 150 jaar geleden werd Henry Van de Velde geboren. Minder bekend is dat deze beroemde architect, meubelontwerper en ontwerper van boekbanden, begon als kunstschilder, met name in Kalmthout in de periode 1881-1886 en 1890-1893. Hij verbleef regelmatig bij vrienden in Kalmthout en ook bij zijn zuster, Jeanne Van de Velde. Deze woonde samen met haar man Leon Biart in villa Vogelenzang. Dat was een echte bijenkorf, een ontmoetingsplaats voor schrijvers en schilders.

Villa Vogelzang komt in 2014 in het nieuws. Berthe Van Regemorter, kunstboekbindster, kocht deze historische woning in 1945, nadat haar eigen villa in Kalmthout, het Ruitjeshof, in december 1944 totaal verwoest werd, waarbij ook haar boekbindersalaam verloren ging. Ze herdoopte Vogelenzang tot Withof en verbleef er tot aan haar dood in 1964.

In juni 2014 zal er van Elly Cockx-Indestege een indrukwekkende studie verschijnen gewijd aan het monumentale oeuvre van deze Berthe Van Regemorter. Nadien volgt hierover een tentoonstelling in de tempel van de boekband, het museum Wittockiana in Brussel.

De Vrienden van het MPM|PK plannen een bezoek aan deze tentoonstelling
op zaterdag 28 juni 2014. Elly Cockx-Indestege zal ons daarin rondleiden.
U kunt deze datum nu reeds in uw agenda noteren.

Henry Van de Velde (1863-1957)
Van de Velde werd opgeleid als kunstschilder, maar ontwikkelde zich tot architect, interieurarchitect, designer, pedagoog en kunstadviseur. Hij liet een indrukwekkend oeuvre na en bouwde een internationale carrière uit met tal van realisaties in België, Duitsland, Nederland en Frankrijk. Bekende gebouwen zijn onder meer de villa Bloemenwerf in Ukkel, verschillende art-nouveauwoningen in Weimar, het Kröller-Müller Museum in Otterlo en de modernistische Boekentoren van de universiteit van Gent. Hij stond aan de wieg van de kunstschool waaruit het Bauhaus zou ontstaan en richtte in Brussel de kunstschool Ter Kameren op. Met zijn meubels, zilverwerk, porselein, juwelen, boekbanden en andere creaties wist hij als geen ander praktisch nut en elegante stevigheid met elkaar te combineren. Hij verwierf er internationale faam mee.

Een retrospectieve
Om de 150ste geboortedag van Henry van de Velde te vieren, wordt in Brussel de tentoonstelling Henry van de Velde – Passie – Functie – Schoonheid georganiseerd in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (Jubelpark), in samenwerking met de Klassik Stiftung Weimar. Zij zal een chronologisch overzicht van het leven en het werk van deze veelzijdige kunstenaar brengen aan de hand van een nooit eerder gezien ensemble kunstwerken en vele documenten zoals foto’s en brieven.
De tentoonstelling loopt van 13 september 2013 tot 12 januari 2014.

Lezing
Ter gelegenheid van deze retrospectieve geeft prof. dr. Werner Adriaenssens, commissaris van de tentoonstelling, op vrijdagnamiddag 22 november 2014 te 14.00 u. een lezing over het boeiende leven van Henry van de Velde.
Die lezing staat onder de auspiciën van OKRA-Academie Noorderkempen en gaat door in de lokalen van Zonnedauw, Kapellensteenweg 170, 2920 Kalmthout. Belangstellende Vrienden van het Museum Plantin Moretus|Prentenkabinet zijn welkom. Info en aanmelding: OKRA-Academie Noorderkempen, tel. 03 669 74 65 of cultuurdienst Kalmthout (enkel op donderdag en vrijdag) tel. 03 620 22 66.
Vermelden: ‘Vrienden MPM|PK’. Toegang: € 7,00.

Aansluitend bij de lezing wordt in de bibliotheek van Kalmthout door prof. dr. Werner Adriaenssens de tentoonstelling geopend, die door de Cultuurraad Kalmthout georganiseerd wordt, met de titel: HENRY VAN DE VELDE EN DE ‘CALMPTHOUTSCHE’ CONNECTIE

Hierin wordt belicht dat Henry van de Velde, een veelzijdig designer, architect en kunstenaar was, zowel in België als in het buitenland.
In een overzicht van zijn leven en werk in Kalmthout wordt een beeld geschetst van de jonge Henry van de Velde,  dit aan de hand van zijn briefwisseling vanuit Kalmthout, zijn schilderijen en tekeningen, zijn familiale banden met de gemeente en zijn link met de literaire beweging ‘Van Nu en Straks’. Deze literaire beweging werd in 1892 in villa Vogelenzang door o.m. August Vermeylen en Henry Van de Velde opgericht. Een gedenkplaat op de zijgevel van dit historische pand herinnert hieraan.

Berthe Van Regemorter (1874-1964)
‘Op een dag in februari of maart 1912 kwamen twee bezoekers het Museum Plantin-Moretus binnen. Een heer van een eind in de dertig, die bijzonder enthousiast was over de Officina Plantiniana, nodigde een zes jaar jongere dame uit, die net aan een carrière van boekbinden begonnen was. Hij wilde ze graag overtuigen om zich verder te bekwamen in boekversiering.  aan de hand van wat de Officina bood in verband met boekproductie.
Deze personen waren Prosper Verheyden, een  historicus van het boekbinden en Berthe Van Regemorter, die later haar sporen zou verdienen als kunstboekbindster’.

Zo kunnen we de inleiding omschrijven van een lezing die Elly Cockx-Indestege in 2003 hield voor de eerbiedwaardige Bibliographical Society te Londen. Ze verdiepte zich toen al in het werk van Berthe Van Regemorter.

In Magistraal, meesters van het Plantin Genootschap 1951–1974. Catalogus bij de tentoonstelling 27 september–30 december 2007, lezen we: ‘In 1912 richtte de Antwerpse kunstkring De Scalden een tentoonstelling in over boekbanden. Het tijdschrift Onze Kunst sprak in een recensie over ‘het zeer superieure werk van juffrouw Berthe Van Regemorter’. Na deze tentoonstelling begon ze een drukke briefwisseling met de bibliofiel Prosper Verheyden.  Alhoewel mevrouw Berthe in Antwerpen een appartement bewoonde, verbleef zij regelmatig bij haar ouders in Kalmthout. Ze richtte er een boekbindersatelier in.

In 1926  begon ze bindtechnieken te doceren aan de Vrije Academie, een vakschool voor kunstambachten, die in Antwerpen opgericht was door Roger Avermaete. Het jaar daarop was het dan Henry Van de Velde die haar vroeg om bandversiering te doceren aan het Hoger Instituut voor Sierkunsten in Ter Kameren.

Gedurende haar veertigjarige loopbaan was er ook bij haar een tendens naar versobering waar te nemen: bloemen evolueren naar geometrische motieven en een abstracte lijnvoering vervangt de rijke versiering’.
(fvdb)