Op vrijdag 27 april 2012 werd er in dit huis een nieuwe, specifiek museumgebonden vereniging opgericht: De Vrienden van het Museum Plantin Moretus/ Prentenkabinet. Aldus werd er een moeilijk aanvaardbare leemte ingevuld.
Want sinds de opening van het museum op 19 augustus 1877 was de ‘Vereniging der Antwerpsche Bibliofielen actief, die zich onder meer toelegde op de publicatie van het boekhistorisch en wetenschappelijk tijdschrift’ ‘De Gulden Passer’ en zich tevens beschouwde als een soort vriendvereniging van het museum. Maar vanaf 2008 zou de subsidiekraan voor de publicatie van het tijdschrift door het Vlaamse Ministerie van Cultuur toegedraaid worden indien de Bibliofielen zich nog steeds zouden profileren als vriendenvereniging.
Een groep trouwe museumbezoekers ging in op de challenge een nieuwe echte Vriendvereniging op te richten. Behoren nu nog steeds tot de oorspronkelijke bestuurders: François Gyselinckx, Ann Van Houtte, Patrick Goosens, Frans Van den Brande en ikzelf als voorzitter. Hebben zich hierna toegevoegd; Hans De Smet en Griet Claerhout. Mevr. Iris Kockelbergh woonde quasi alle bestuursvergaderingen bij. Ik ben hen allen enorm dankbaar voor hun jarenlange actieve inzet.
Het doel van de vereniging blijft nog steeds om een bijdrage te leveren aan de bekendheid en de groei van het museum. Het lidmaatschap omvat niet enkel het recht op gratis toegang tot alle stedelijke musea, maar ook de deelname aan talrijke activiteiten, waarvan u nu een overzicht van de laatste 10 jaar zal gegeven worden door onze secretaris, François Gyselinckx.
Op 24 mei 2022 kon -eindelijk- ook dr. Aristodemo haar langverwachte lezing over haar boek over Guicciardini‘s Descrittione di tutti Paesi Bassi houden.
In 2019 sponsorden de Vrienden van het Museum Plantin-Moretus een deel van dit werk.
Het was leuk om de Vrienden zo’n grote getale aanwezig te zien op 17 mei 2022. Was het de smeulende honger naar cultuur of was het de reputatie van Dirk Imhof die hen naar MPM bracht? Het auditorium was volzet.
Deze lezing moest in feite in 2020 doorgaan in het kader van de 500e verjaardag van C.Plantin, maar het gekende virus strooide roet in het eten. Dit werd nu goedgemaakt.
Dirk Imhof voorstellen is waarschijnlijk niet nodig. Hij kent dit onderwerp tot in de puntjes, (wat trouwens ook van de andere items van het museum het geval is).
De correspondentie van Cristoffel Plantin voorstellen is waarschijnlijk ook overbodig. Destijds was het de gewoonte dat briefwisseling werd bewaard. Dat was bij Plantin niet anders. Hij schreef naar de machtigen der aarde, naar collega’s, naar geleerden, naar zijn zakenrelaties, in verschillende talen. De onderwerpen die hij aansneed gingen over zakelijke besprekingen, religieuze en maatschappelijke problemen, familieaangelegenheden, enz. Het ontwerp van de brieven wordt in MPM bewaard.
Wat wel speciaal vuurwerk geeft is dat je Dirk en de brieven van Plantin bijeenzet. Hij weet het interessante voor ons uit te zoeken, weet de pittige details boven te halen, de dingen waarvan je achteraf zegt: ‘Dat wist ik nu niet’.
Het is altijd een plezier en spannend om zijn bevindingen te horen vertellen.
Volgens de brief van Plantin aan Germain Vaillant de Guéllis van juli 1571 (gewoonlijk ‘monsieur de Pimpont’ genoemd) was deze zeer pissig omdat het werk dat hij gedrukt wou zien zo lang duurde. Plantin excuseerde zich bij de belangrijke man met allerlei smoesjes: eerst zei hij dat de censoren veel tijd hadden verloren omdat ze onvoldoende Grieks kenden. Nadien was het dan weer dat hij niet het juiste papier had kunnen vinden. Of ook dat de zetter die de tekst moest zetten gestorven was of dat het manuscript met een een lading naar Parijs verloren was gegaan. Later bleek dat daar niets van waar was: De censoren hadden eerder al boeken goedgekeurd met Griekse teksten; de dode zetter bleek nog ijverig aan het werk te zijn geweest.
De brief van Plantin aan zijn dochter Madeleine van 20-22 mei 1572. De raad van Plantin aan zijn dochter Madeleine Plantijn is een vaderlijke vermaning. Hij predikt zijn dochter de principes die hij zijn kinderen altijd heeft geleerd: de diepste nederigheid. Hij geeft haar raad voor haar toekomstig huwelijk en, wat minder natuurlijk is, leert hij haar onderwerping aan onze moeder de Heilige Kerk en waarschuwt haar tegen alle ketterij als tegen een dodelijk vergif.
Het was ook leuk te horen dat Max Rooses in al zijn haast om de brieven van Plantin te publiceren zich blijkbaar al eens had vergist volgens de auteur van de Brieven van Montanus, .A.D.Perez. Zo noteerde Rooses in de brief van B. Arias Montanus aan Jan Moretus van 7 juli 1575 ‘amoris familia’ (huis der liefde) i.p.v. ‘omnis familia’ de hele familie.
Ook had deze in de brief van Plantin aan Benidictus Montanus van 10-19 april 1576 het woord simque in de zin ‘simque praeterea habiturus habitationem commodam cum horto satis amplo’ (en ik ga een comfortabel huis hebben met een grote tuin) voor quimque gehouden, (vijf) wat ervoor zorgde dat er een discussie op gang kwam dat Plantin bovenop zijn 16 persen er nog vijf kon plaatsen.
Zo werden nog vele brieven door Dirk van plezierig en wetenswaardig van commentaar voorzien.
Op 29 januari 2022 maakten de Vrienden MPM een wandeling rond Guicciardini. Hans de Smet en Anna Van Houtte, twee bestuursleden Vrienden MPM, dienden als gids. De aanwezige Vrienden gingen met veel plezier -de regen liet het afweten- in de stad op zoek naar de plekken die Guicciardini in zijn werk Il descrittione di tutti i Paesi Bassi gedetailleerd beschreef en becommentarieerde. Wegens groot succes en de vele inschrijvingen werd deze herhaald op 12 februari 2022.
We vertrokken aan het Steen onder het standbeeld van Lange Wapper waar Hans en Ann een inleiding over de figuur Guicciardini gaven. De wandeling zou nadien gaan via de overgebleven muur achter Vleeshuis, de Spanjepandsteeg aan de pagaddertoren, de hoek van de Wisselstraat met de Oude Beurs, het stadhuis op de Grote markt, de kathedraal, de Pelgrimstraat, de Vrijdagmarkt, de Groenplaats. Het einde van de tocht was aan de handelsbeurs.
In 2021 is het 500 jaar geleden dat de beroemde Florentijn Lodovico Guicciardini geboren werd (1521-1589). Het Museum Plantin-Moretus gedenkt deze bijzondere man met de tentoonstelling Komt een Italiaan naar de Nederlanden van 3 december 2021 tot 6 maart 2022. Meer hierover: https://www.museumplantinmoretus.be/nl/komt-een-italiaan-naar-de-nederlanden
Kris Geysen, assistent-conservator oude drukken en curator van de tentoonstelling, nodigde de Vrienden MPM uit om vooraf kennis te maken met de oorspronkelijke edities van de Descrittione di tutti i Paesi Bassi op 9 november 2021. De belangstelling was zodanig dat zij drie sessies moest organiseren.
Op 2 januari kwamen heel wat Vrienden naar de rondleidingen georganiseerd door bestuursleden Ann Van Houtte (‘s morgens) en Hans De Smet (‘s middags). Enerzijds wilden zij het Van Schoonbekejaar hiermee afsluiten en ook wilden zij de bominslag van de V2 herdenken die bijna ons geliefd museum had platgelegd, juist 75 jaar geleden.
Dit jaar viert de Remonstrantse Broederschap is zijn 400-jarig bestaan. Antwerpen speelt hierbij een centrale rol. Dit klein Nederlands kerkgenootschap is immers in 1619 opgericht in Antwerpen. Dissidente protestanten, in Dordrecht veroordeeld en het land uitgezet, hergroepeerden zich in deze inmiddels door en door katholieke stad en mochten er een paar jaar blijven, met de steun van de Antwerpse Jezuïeten. Eerder dan bij een zeer strenge interpretatie van het calvinisme, voelden zij zich thuis bij een bijbels gefundeerd humanistisch-christelijk geloof. (Vermoedelijk zullen ze in Christoffel Plantijn een geestverwant hebben gezien!).
Hoe protestanten onderling in hevig conflict raakten en een pleidooi voor tolerantie bijna uitliep op een burgeroorlog, en hoe in het Antwerpse een klein kerkgenootschap gestalte kreeg dat de humanistische waarden is blijven propageren, daarover ging deze lezing voor de Vrienden van het Museum Plantin-Moretus.
Dat lichtte dr. Bert Dicou toe. Hij is remonstrants theoloog, medewerker van het Arminius Instituut in Amsterdam en predikant van de Protestantse kerk Antwerpen Zuid. Hij woont aan de Plantin- en Moretuslei. Hij werd ingeleid door ons bestuurslid Frans Van den Brande
Op 3 juli 2019 bezochten talrijke Vrienden MPM de tentoonstelling De Grotesken, een fascinerende fantasiewereld in MPM. Er was zo veel belangstelling voor dat sommige leden helaas niet meer konden inschrijven.
(Gelukkig was Virginie bereid om ook op 9 juli een extra rondleiding te geven.)
Zoals de gewoonte is bij de Vrienden MPM konden we weer beroep doen op een specialist ter zake: Virginie D’Haene, adjunct-conservator van het Prentenkabinet en een van de curatoren van de tentoonstelling. Zij had nog maar pas een groep belangstellenden enthousiast rondgeleid in de de tentoonstelling met meestertekeningen uit het Prentenkabinet in het Arentshuis in Brugge en wist ook nu weer de aanwezigen te boeien.
Op 28 juni 2019 bezocht een groep Vrienden MPM de tentoonstelling De sleutel tot alle kunsten. Meestertekeningen uit het Brugse prentenkabinet. Virginie D’Haene, assistent-conservator Prentenkabinet MPM, had ons uitgenodigd om ons rond te leiden in de tentoonstelling. Zij had mee de wetenschappelijke catalogus geredigeerd die naar aanleiding hiervan verscheen. Deze nieuwe, wetenschappelijke publicatie zet de vijftig meest boeiende 16de- tot vroeg 18de-eeuwse Europese tekeningen in een nieuw daglicht.
Meer informatie: https://www.lannoo.be/nl/european-old-master-drawings
Het was een zeer leuk bezoek aan een pareltje van een tentoonstelling met prachtige tekeningen, ontwerpen en afgewerkte kunstwerkjes. Er lagen wel vergrootglazen ter beschikking van de bezoekers, maar wij hadden een veel beter middel om deze werken te bekijken: wij werden verwend door de uitleg van Virginie die ons wees op kleine speciale details in de productie van sommige tekeningen, leuke verhalen wist te vertellen over de inhoud van een tekening of bijzondere details gaf over de maker van de tekening. Ook kon zij aan de hand van het bovengenoemde boek de link tonen tussen de oorspronkelijke tekening en het uiteindelijke werk.
[su_spoiler title=”meer | minder lezen” style=”simple” icon=”arrow”]Het Prentenkabinet van Musea Brugge bewaart al jaren met veel zorg oude meestertekeningen van onder andere Frans Floris, Roelandt Savery, Ambrosius Francken, Govert Flinck, Jan van Mieris, Federico Zuccaro, Jacques Callot en Pierre Mignard. Deze fragiele werken worden tegen het uv-licht beschermd en zijn normaal niet te zien en, maar voor deze collectiepresentatie worden ze heel uitzonderlijk tentoongesteld in het Arentshuis.
[su_row]
[su_column size=”1/3″]
Jacques Callot
Nancy 1592-1635
[/su_column]
[su_column size=”1/3″]
Pieter Verbruggen II
Antwerpen 1648-1691[/su_column]
[su_column size=”1/3″]
Hendrik Frans Verbruggen
Antwerpen 1634-1724[/su_column]
[/su_row]
Op donderdag 11 april 2019 gaf Kristof Selleslach, archivaris in MPM, een zeer gedocumenteerde lezing over de werkorganisatie in de Officina Plantiniana.
Het onderwerp sprak blijkbaar vele leden aan, want 30 van hen waren aanwezig.
Zij luisterden heel aandachtig en stelden na de lezing nog vele vragen voor aanvullende informatie.
Kristof Selleslach was zo vriendelijk de tekst van zijn lezing te bezorgen.
Zo kunnen diegenen die niet aanwezig konden zijn ook genieten van de boeiende informatie over het reilen en zeilen van de werknemers van de Officina Plantiniana.