In 2021 is het 500 jaar geleden dat de beroemde Florentijn Lodovico Guicciardini geboren werd (1521-1589). Het Museum Plantin-Moretus gedenkt deze bijzondere man met de tentoonstelling Komt een Italiaan naar de Nederlanden van 3 december 2021 tot 6 maart 2022. Meer hierover:
https://www.museumplantinmoretus.be/nl/komt-een-italiaan-naar-de-nederlanden
Kris Geysen, assistent-conservator oude drukken en curator van de tentoonstelling, nodigde de Vrienden MPM uit om vooraf kennis te maken met de oorspronkelijke edities van de Descrittione di tutti i Paesi Bassi op 9 november 2021. De belangstelling was zodanig dat zij drie sessies moest organiseren.
De verwachtingen werden ruimschoots ingevuld. Kris gebruikte drie versies van de echte Guicciardini’s om haar verhaal te doen:
– een uitgave uit 1567 van Willem Silvius (MPM 2 191)
– een uitgave uit 1581 (Italiaans) van Plantijn (MPM A1342)
– een uitgave uit 1588 van Plantijn (MPM A14)
(+ een facsimile van de Nederlandse versie uit 1612)
Aan de hand hiervan bracht zij een levendig verhaal van de Lodovico zelf, van de ontwikkeling van het boek, van de verschillen van prenten.
Dit werd gelardeerd met prettige details.
De eerste uitgave van de Descrittione werd in 1567 door Willem Silvius in Antwerpen uitgegeven. Lodovico Guicciardini vulde zijn tekst aan en Christoffel Plantijn bracht in 1581 een nieuwe Italiaanse editie:
DESCRITTIONE DI M.LODOVICO GVICCIARDINI Patritio Fiorentino; DI TVTTI I PAESI BASSI, altrimenti detti GERMANIA INFERIORE. Con tutte le carte di Geographia del paese, & col ritratto naturale di molte terre principali; Riueduta di nuovo, & ampliata per tutto piu che la meta dal medesimo autore. AL GRAN’ RE CATTOLICO FILIPPO D’AVSTRIA. Con amplissimo INDICE di tutte le cose piu memorabili. IN ANVERSA, Apresso Christofano Plantino, Stampatore Regio. M.D.LXXXI.
De illustraties werden helemaal vernieuwd: de 15 houtblokken (+ een ets van de Lage Landen en een ets of gravure van het stadhuis) in de versie van Silvius werden vervangen door 55 etsen die wellicht ontworpen waren door Pieter van der Borcht en de kring rond Frans Hogenberg (waaronder Ferdinand en Ambrosius Arsenius). Daarnaast bevat de versie van Plantin vier gravures als titelpagina’s (waaronder deze met de afbeelding van de Lage Landen vermeldt dat deze getekend is door Crispijn van den Broeck en gegraveerd door Abraham de Bruyn). Deze koperplaten werden gedrukt door Mynken Liefrinck.
Lodovico schrijft in het bericht aan zijn lezers (hier in de vertaling van François de Belleforest van 1582):
“…Pour le moins ie n’y ay pas espargné temps, ny labeur, ny chose aucune, non seulement pour bien déduire & distinguer les matières de quoy il falloit traicter: mais qui plus est, pour veoir en personne & chercher comme à la trace les choses occurentes; les communiquant en chacun lieu avec les personnages doctes & qui avoyent l’expérience de chacune province: Ce que i’ ay faict afin que ceste Oeuvre fust plus nette, plus certaine & mieux approuvée de chacun ententant telles choses.”
Plantijn had wel enkele problemen. Toen het boek moest verschijnen was het, gezien de politieke situatie, onzeker of het wapenschild en portret van Filips II op de titelpagina kon gepubliceerd worden. De plaats werd in sommige exemplaren opengelaten.
De aanwezigend waren echt in hun nopjes omdat zij geconfronteerd werden met de echte oude drukken. Er straalde zowaar magie van uit.
Als toemaatje bezorgde Kris Geysen achteraf nog enkele links:
Link naar de moderne vertalingen van deze Kiliaanvertaling, gemaakt door vrijwilligers
https://www.museumplantinmoretus.be/nl/beschrijvingen
Nederlandse vertaling van Kiliaan uit 1612: online te lezen via https://www.dbnl.org/tekst/guic001besc01_01/index.php
In het kader van dit herdenkingsjaar sponsorden de Vrienden MPM vzw voor een deel een nieuw standaardwerk over de Descrittione di tutti i Paesi Bassi geschreven door dr. Dina Arstodemo.
Hans de Smet en François Gyselinckx