Op 16 augustus 2017 verzamelden een aantal Vrienden MPM op het Hendrik Conscienceplein om in de prachtige Nottebohmzaal van het EHC de tentoonstelling Conn3ct te bezoeken. Bestuurslid Frans Van den Brande, expert rond Luther, had ons uitgenodigd om zowel deze tentoonstelling als die van de Sint-Andrieskerk te bezoeken.

[su_spoiler title=”meer | minder lezen” style=”simple” icon=”arrow”]
 

De tentoonstelling gaf een impressie van hoe communicatie in het verleden en heden verliepen.  De interactieve expo Conn3ct zette beide media tegenover elkaar. Negen multimediale consoles en 50 boeken uit de vroege zestiende eeuw toonden het verband tussen de kracht van de drukpers toen en de impact van de sociale media nu.
Beide media groeiden uit tot massamedia met ongekende mogelijkheden, pamfletten en tweets werden/worden als instrumenten gebruikt van ideeënverspreiding of polemiek.

Vijf eeuwen geleden schreef Luther korte pamfletten die in één dag werden geproduceerd en zijn tegenstanders deden hetzelfde. Ze lieten de persen draaien, ontketenden revoluties en verdeelden de wereld in voors en tegens.

In Antwerpen werd Luthers hervorming snel populair. Maar de overheid trad er streng tegen op. Zo werden in 1523 in Brussel twee Antwerpse augustijnen als ketters verbrand. Toch bleef de lutherse gemeenschap in Antwerpen nauwe contacten onderhouden met Luther, zoals deze brief laat zien. Luther laat zich hierin negatief uit over de Antwerpse sekte van ‘loisten’, een soort wederdopers, volgelingen van een zekere Eligius Pruystinck (actief 1525-1544), ook wel bekend als ‘Loy de Schaliedekker’.

Nadat de aanwezigen de prachtige selectie boeken hadden bekeken, met bijkomend commentaar van Frans die honderduit vertelde, en ook de moderne varianten van communicatie hadden uitgeprobeerd werd er koers gezet naar de Sint-Andrieskerk.

We namen niet de kortste weg, wel een weg waar we door Frans weer op heel wat geschiedkundige wetenswaardigheden werden getrakteerd.
We passeerden langs de gebouwen van AMUZ. Dit was voordien een augustijnerklooster, maar dan wel van de contrareformatorische tijd. De kerk werd gebouwd door Wenceslas Cobergher tussen 1615 en 1618 onder impuls van de zeer katholieke aartshertogen Albrecht & Isabella. Het oorspronkelijk augustijnerklooster werd ruim een eeuw eerder gebouwd, weliswaar elders: op de plaats waar nu de Sint-Andrieskerk staat. Omdat de monniken van dat klooster sympathiseerden met Luthers leer werden er twee terechtgesteld en hun klooster vernield.

Via de Kammenstraat liepen we door de Ijzerenwaag richting Nationalestraat en de Augustijnenstraat. Dit bracht ons door de straat waar de rijke Joodse bankiersfamilie Fugger een concessie had om ijzer te wegen en te verhandelen langs de haven: IJzerenwaag. Die Fuggers – oude Antwerpenaars kennen wellicht nog de afgeleide bijnaam ‘rijke fokker’ voor een welstellend iemand – werkten eigenlijk mee in het opzetten van een systeem van financiële ondersteuning en leningen voor de bouw van de Sint-Pieterskerk in Rome. Zij zorgden voor de kapitalisering van de aflaatgelden. Net die koehandel van de aflatenpraktijk was een doorn in het oog van Maarten Luther.

Verder op het pleintje staat het standbeeld van dichter Thedoor Van Rijswijck. Een gelegenheid om te vertellen over de strijd tussen liberalen en katholieken in de negentiende eeuw. De liberalen zullen de ontvoogdingsstrijd van de protestanten, kernachtig uitgedrukt in de leuze “Vive les Gueux” ideologisch recupereren en naar hun hand zetten. De zestiende eeuw wordt dan het imago van het liberalisme, ook in de architectuur en de kunst.

De zeer leerrijke wandeling werd afgesloten met een pauze in de kerk van Sint-Andries waar we op koffie werden getrakteerd door pastoor Rudi Mannaerts.

Na de koffie nam Frans ons mee in de tentoonstelling Lutherse Lente waar hij geheel in zijn sas kon vertellen over Luther.